Portale wideo zaliczają się dzisiaj do najbardziej popularnych stron wśród dzieci i młodzieży korzystającej z mediów cyfrowych. Wybór portali i platform jest ogromny. Oprócz znanych portali wideo jak YouTube lub Periscope także usługodawcy jak Facebook, Instagram, YouNow lub Snapchat umożliwiają umieszczanie plików wideo na swoich platformach. Wzrosło także znaczenie portali umożliwiających transmisję na żywo.
Transmisja na żywo jest bardzo ciekawa i kusząca szczególnie dla młodych użytkowników. Dzieci i młodzież są nie tylko konsumentami, oglądającymi klipy lub biorącymi udział w życiu gwiazd internetowych, lecz także coraz samodzielniej same korzystają z mediów społecznościowych. Często ignoruje się jednak wciąż jeszcze problematyczne kwestie jak ochrona młodzieży, bezrefleksyjna autopromocja, prawa autorskie i rosnąca komercjalizacja platform społecznościowych
Zachowanie użytkownika
Platformy jak YouTube są dla młodych użytkowników głównym medium. Ale szczególnie u nich zmienia się zachowanie medialne. Na przykład Snapchat i Persicope podążają za inną koncepcją niż YouTube. Nie mają szczególnie rozbudowanych funkcji. Snapchat opiera się na transmitowaniu krótkich filmików wideo, które po pewnym czasie ulegają autodestrukcji.
Wielu „idoli” dzieci i młodzieży prezentuje na platformach wideo jak YouTube nie tylko filmy, lecz chce także być w stałym kontakcie z fanami. Apelują do nich nie tylko o komentowanie wideo, lecz także o kręcenie własnych produkcji i załadowywanie ich na stronę. Ale ta względnie bezpośrednia interakcja narzuca wiele niewyjaśnionych pytań: jakie informacje lepiej zachować dla siebie? Jakie konsekwencje może mieć zamieszczenie własnego wideo? Jak respektować prawa innych, szczególnie przy kręceniu wideo na żywo?
Które formaty wideo są najbardziej popularne?
Wśród dzieci i młodzieży rekordy popularności wciąż jeszcze bije YouTube. Przez długi czas była to znana platforma z wideoklipami. Obecnie znajdują się tam produkcje reprezentujące ogromną paletę stylów, obejmującą również komedię i filmy instruktażowe.
Wielu dorosłych słyszało o tym rodzaju wideo po raz pierwszy w kontekście Ice Bucket Challenge. Ten format pokazuje użytkowników YouTube, podejmujących różne wyzwania, n.. sportowe lub wymyślone. Większość zadań jest niewinna, niektóre jednak mogą być niebezpieczne – na przykład Cinnamon Challenge (cynamonowe wyzwanie), w którym próbuje się połknąć łyżkę stołową cynamonu bez popijania. Wielokrotnie dochodziło tu już do wypadków medycznych.
Jednym z ulubionym formatów są filmy komediowe, do których zalicza się parodie, wideo o śmiesznych zwierzętach lub ludziach, komedie slapstickowe, animacje i żarty. Wiele kliknięć osiągają klipy ośmieszające inne osoby lub filmy ze zwierzętami, którym wydarzyło się coś nieprzyjemnego.
Haul można przetłumaczyć jako „łup”. W tym typie wideo autorzy na YouTube chwalą się swoimi zakupami – najczęściej artykułami kosmetycznymi, ciuchami czy dodatkami. Produkty są precyzyjnie opisywane, łącznie z ceną i miejscem zakupu. OOTD oznacza „Outfit of the Day” (Ubranie dnia). W klipach komentowane jest ubranie, które danego dnia autor ma na sobie. Niektóre z tych klipów sponsorują duże koncerny. Tym samym są one zwykłą reklamą.
W wideo typu Let's Play użytkownicy platformy YouTube przedstawiają różne gry (np. Minecraft), grają w nie i je komentują (po części także na żywo). Publiczność może śledzić przebieg gry i pojawiające się komentarze. Tak poznają najnowsze gry i otrzymują porady co do pokonywania kolejnych etapów.
Na YouTube powstają wciąż nowe listy rankingowe dotyczące wszystkich możliwych tematów, na przykład dziesięć najlepszych, najwstydliwszych lub najgłupszych rzeczy z jakiegoś obszaru. Po części listy te komentowane są w wideo przez autora.
„Talking Head” to coś w rodzaju komentatora. Najbardziej popularny przykład to LeFloid, który komentuje nowości w prasie, wiadomości i różne wydarzenia. Inni komentatorzy opowiadają o grach komputerowych, filmach lub muzyce. Celem jest przekazywanie wiedzy i prowokowanie do dyskusji.
Od porad dotyczących makijażu aż po wirtualną lekcję pianina, od wskazówek technicznych po rozwiązanie matematycznej łamigłówki: na YouTube znajduje się wiele praktycznych klipów na każdy temat. Wiele z tych filmów ma bardzo dobrą jakość i może wszędzie się przydać. Warto jednak zawsze sprawdzać wiarygodność ich autorów. Dopiero przez porównanie możemy wyrobić sobie własne zdanie.
Ochrona streamującej młodzieży
Dzieci i młodzież powinny wiedzieć, że zaprezentowane treści nie znikają, oraz że dość łatwo można je odtworzyć. Kanały na żywo jak Periscope, ale też Meerkat i YouNow sprawiają, że maleją opory filmowania się na żywo. Dlatego kończy się to często powstaniem wideo, w którym dzieci i młodzież prezentują się w różnych sytuacjach zupełnie bezrefleksyjnie, a potem nie mogą skasować zapisanego materiału. Celem wielu kanałów na żywo jest zebranie podczas transmisji możliwie wielu polubień i komentarzy. Dlatego media społecznościowe służą po części autopromocji użytkowników.
Większość portali wideo dozwolona jest dopiero od 13 roku życia. Operatorzy rzadko jednak dokładnie sprawdzają wiek dziecka. Dlatego więc zadanie sprawdzenia poszczególnych kanałów i dopasowania odpowiednich ustawień leży najczęściej w rękach rodziców.
Komercjalizacja i reklama
Gwiazdy internetowe, które odniosły sukces, zarabiają po części na reklamach, które pokazywane są przed lub w czasie trwania wideo. Niektóre z nich umiejętnie tematyzują lub reklamują pewne produkty. Tę strategię często stosują eksperci do spraw mody i stylu życia, korzystając z konkretnych produktów do makijażu lub filmując się podczas robienia zakupów. Rzadko w klipie pojawia się informacja, że chodzi o tak zwane „posty sponsorowane” lub „lokowanie produktu”. Utrudnia to dzieciom i młodzieży zidentyfikowanie treści reklamowych. Aby zapobiec bezrefleksyjnym zakupom, kwestia reklamy powinna pojawić się w rozmowie z młodymi ludźmi.